Tasiemce to pasożyty z grupy robaków płaskich. Mogą wywoływać u ludzi taeniazę i cysticerkozę. Właściwe przygotowanie i obróbka termiczna pokarmu to kluczowa profilaktyka.
Larwy tasiemca giną po 5 minutach w temperaturze 60-70°C. Można je też zniszczyć po 4 dniach w temperaturze -3°C. Dokładne gotowanie mięsa i ryb jest niezbędne w zapobieganiu tasiemczycy.
Kluczowe wnioski
- Larwy tasiemca giną w wysokiej temperaturze powyżej 60°C oraz w niskiej temperaturze poniżej -3°C
- Właściwe termiczna obróbka mięsa i ryb jest niezbędna w profilaktyce zarażeń tasiemcem
- Unikanie spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa i ryb pomoże zapobiec zarażeniu się tasiemcem
- Regularna higiena, mycie rąk oraz dezynfekcja owoców i warzyw są ważnymi środkami zapobiegawczymi
- Wczesne wykrycie zakażenia tasiemcem zwiększa szanse na pełne wyleczenie
Czym są tasiemce i jakie choroby wywołują?
Tasiemce to pasożyty z rodziny robaków płaskich. Ich ciało składa się z główki (skoleks) i członów (proglotydy). Razem tworzą one łańcuch zwany strobilą.
Istnieje kilka gatunków tasiemców pasożytujących u ludzi. Należą do nich tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata), tasiemiec uzbrojony (Taenia solium), bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobotrium latum) oraz tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana).
Rodzaje tasiemców
- Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)
- Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)
- Bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobotrium latum)
- Tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana)
Cykle rozwojowe tasiemców
Rozwój tasiemców obejmuje stadia jaj, larw i postaci dorosłej. Dorosłe osobniki rozwijają się w organizmie żywiciela ostatecznego.
Tasiemce wywołują różne choroby u ludzi. Najczęstsze to taeniaza (zarażenie dorosłym pasożytem) i cysticerkoza (zarażenie larwami).
„Człowiek może stać się żywicielem pośrednim tasiemca przez przypadkowe spożycie zanieczyszczonej wody lub żywności z jajami pasożyta, co zdarza się bardzo rzadko.”
Jak można zarazić się tasiemcem?
Tasiemcem można się zarazić głównie przez jedzenie. Spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa z larwami pasożyta może prowadzić do tasiemczycy. Człowiek jest ostatecznym żywicielem tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego.
Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata) i tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) to dwa główne rodzaje. Każdy ma innego żywiciela pośredniego.
Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)
Bydło jest żywicielem pośrednim tasiemca nieuzbrojonego. Ludzie mogą się zarazić jedząc niedogotowane mięso wołowe lub jego przetwory.
Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)
Świnie są żywicielami pośrednimi tasiemca uzbrojonego. Zarażenie może nastąpić przez jedzenie potraw z jajami pasożyta lub autoinwazję.
| Droga zarażenia | Żywiciel pośredni | Tasiemiec |
|---|---|---|
| Spożywanie surowego lub niewystarczająco poddanego obróbce termicznej mięsa | Bydło | Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata) |
| Spożywanie posiłków zanieczyszczonych jajami tasiemca lub autoinwazja | Świnie | Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) |
Gotowanie mięsa w temperaturze powyżej 60°C zabija larwy i jaja pasożytów. Odrobaczanie zwierząt hodowlanych i higiena przy gotowaniu pomagają zapobiegać tasiemczycy.
Bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobotrium latum)
Bruzdogłowiec szeroki to tasiemiec pasożytujący na człowieku. Rozwija się on w dwóch żywicielach pośrednich: skorupiakach i rybach słodkowodnych. Zarażenie następuje przez spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa ryb z larwami pasożyta.
Bruzdogłowiec szeroki może mierzyć od 3 do kilkudziesięciu metrów. Składa się z około 3000 proglotydów i żyje w jelicie człowieka ponad 25 lat. Codziennie składa około 1 miliona żółto-brązowych jaj.
- W wodzie o temperaturze 28°C, larwy rozwijają się w 9-12 dni.
- Koracidium jest pochłaniane przez pierwszego żywiciela pośredniego, skorupiaka z rodzaju Eudiaptomus lub Cyclops.
- W ciele skorupiaka koracidium zmienia się w procerkoid, który dalej rozwija się w mięśniach ryb.
- W rybach procerkoid przekształca się w plerocerkoid, zakaźny dla człowieka po zjedzeniu surowej ryby.
- W organizmie człowieka plerocerkoid staje się dorosłym tasiemcem w ciągu 3-5 tygodni.
Zakażenie bruzdogłowcem szerokim może powodować problemy żołądkowe i utratę wagi. Może też prowadzić do osłabienia, wymiotów i problemów trawiennych. W niektórych przypadkach wywołuje anemię megaloblastyczną.
„Bruzdogłowiec szeroki pozostaje przy życiu nawet w mrożonej, osolonej rybie, w przeciwieństwie do larw niektórych innych tasiemców, które giną w niskich temperaturach.”
Tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana)
Tasiemiec karłowaty, czyli przyrazeźba nieuzbrojona (Hymenolepis nana), to wyjątkowy gatunek tasiemca. Człowiek może być jego żywicielem ostatecznym i pośrednim. Zarażenie następuje przez skażoną żywność, brudne ręce lub połknięcie zarażonego owada.
Tasiemiec karłowaty często występuje w krajach rozwijających się. Dotyka głównie ludzi o niskim statusie socjoekonomicznym. Larwy tego pasożyta giną w temperaturze 56°C po 5 minutach.
- Tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana) jest odpowiedzialny za najczęstszą na świecie tasiemczycę ludzi.
- Zarażenia w Polsce występują rzadko, głównie u dzieci.
- Jaja tasiemca są zaraźliwe zaraz po wydaleniu i mogą przeżyć w środowisku do 10 dni.
Zarażenie może uszkodzić kosmki jelita cienkiego i powodować utratę wagi. Inne objawy to bóle brzucha, biegunki i rozdrażnienie. U małych dzieci mogą wystąpić zaburzenia snu.
Diagnozę stawia się przez wykrycie jaj pasożyta w kale. Leczenie polega na podawaniu leków przeciwpasożytniczych.
Aby uniknąć zarażenia, dbaj o higienę i myj ręce przed jedzeniem. Właściwe przechowywanie i gotowanie żywności też pomaga. Deratyzacja jest ważnym elementem profilaktyki.
Jakie są objawy tasiemczycy u człowieka?
Zarażenie tasiemcem często przebiega bezobjawowo. Czasem występują lekkie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. W późniejszym stadium mogą pojawić się bóle brzucha, nudności i wymioty.
Inne objawy to biegunka, utrata wagi i reakcje alergiczne. Choroba może też powodować drażliwość i zaburzenia snu.
Szczególnie groźna jest wągrzyca (cysticerkoza). Larwy tasiemca mogą trafić do mózgu, oka lub innych narządów. To prowadzi do poważnych powikłań.
Wśród nich są wodogłowie, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ataki padaczkowe. Może też dojść do utraty wzroku.
Objawy tasiemczycy mogą wystąpić nawet po kilku miesiącach lub latach. Diagnoza polega na wykryciu jaj tasiemca lub jego członów w kale.
Leczenie obejmuje stosowanie leków przeciwpasożytniczych. Należą do nich prazykwantel, albendazol i niklosamid.
