Ziemie Odzyskane to tereny przyznane Polsce po II wojnie światowej. Nazwa ta pojawiła się w 1938 roku, odnosząc się do Zaolzia. Po wojnie komunistyczna Polska Ludowa spopularyzowała ten termin.
Obejmował on tereny III Rzeszy włączone do Polski. Wśród nich były Prusy Wschodnie, Pomorze, Śląsk i Ziemia Lubuska. Obszar ten stanowił niemal 1/3 powierzchni Polski.
Granice Polski ustalono na konferencjach w Teheranie, Jałcie i Poczdamie. Decyzje podjęto bez udziału polskiego rządu. Było to sprzeczne z zasadami Karty Atlantyckiej.
Kluczowe informacje:
- Ziemie Odzyskane to tereny włączone do Polski po II wojnie światowej
- Termin ten po raz pierwszy użyto w 1938 roku w odniesieniu do Zaolzia
- Obszar Ziem Odzyskanych wynosił 101 000 km², niemal 1/3 powierzchni Polski
- Granice Polski ustalono na konferencjach w Teheranie, Jałcie i Poczdamie bez udziału polskiego rządu
- Termin został spopularyzowany w czasach PRL-u
Definicja ziem odzyskanych
Termin „Ziemie Odzyskane” pojawił się po rewindykacji Zaolzia w 1938 roku. Wynikało to z porozumienia polsko-czechosłowackiego po konferencji monachijskiej. Oficjalnie użyto go w Dekrecie Prezydenta Rzeczypospolitej z 11 października 1938 r.
Dekret dotyczył zjednoczenia odzyskanych ziem Śląska Cieszyńskiego z Polską. Był to efekt ultimatum polskiego przyjętego przez rząd Czechosłowacji.
Pochodzenie terminu „ziemie odzyskane”
Powojenne określenie „Ziemie Odzyskane” nawiązywało do polskiej przeszłości tych obszarów. Miało to uzasadniać prawa Polski do tych terenów. Nazwa została spopularyzowana przez propagandę PRL.
Jednak pomysły odzyskania tych ziem pojawiały się już wcześniej. Wiązało się to z historycznymi roszczeniami Polski do tych terenów.
Statystyka | Wartość |
---|---|
Liczba ludzi wysiedlonych z Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej | blisko 3,5 mln |
Liczba ludzi przesiedlonych z terenów wcielonych do III Rzeszy, w tym Kraju Warty | około miliona |
Liczba ludzi wysiedlonych z terenów Zamojszczyzny do połowy 1943 roku | ponad 110 tysięcy, w tym 30 tysięcy dzieci |
Zagospodarowanie Ziemi Odzyskanych po wojnie to efekt ciężkiej pracy zwykłych ludzi. Ta historia skłania do refleksji nad polską mitologią. Zmienia też sposób patrzenia na historię lokalną i ogólnopolską.
Związek ziem z państwem polskim
Terytoria zwane „Ziemiami Odzyskanymi” były od X wieku związane z Polską. Pomorze Zachodnie i Łużyce często należały do Królestwa Polskiego, zwłaszcza za Bolesława Chrobrego. Mimo prób oderwania, ziemie te zachowały historyczne więzi z Polską.
Historia poszczególnych regionów
Od XII wieku ziemie te stopniowo się usamodzielniały. Proces ten doprowadził do rozbiorów Polski w 1795 roku. W okresie międzywojennym Polska przedwojenna starała się odzyskać wpływy na tych terenach.
- Po II wojnie światowej, Polska przejęła ziemie na zachód i północ od granic państwa polskiego z 1939 roku, tworząc tzw. „Ziemie Odzyskane”.
- Ministerstwo Ziem Odzyskanych, powołane w 1945 roku, administrowało tymi terenami przez trzy lata.
- W 1948 roku odbyła się Wystawa Ziem Odzyskanych, prezentująca osiągnięcia Polski na tych obszarach.
- W 1952 roku we Wrocławiu odbył się Kongres Ziem Odzyskanych.
- Od drugiej połowy lat 60. XX wieku termin „Ziemie Zachodnie i Północne” zaczął wypierać wcześniejsze określenie „Ziemie Odzyskane”.
Historia tych regionów wciąż budzi kontrowersje wśród historyków. Związek ziem odzyskanych z Polską jest tematem wielu badań naukowych. Historia ziem odzyskanych pozostaje ważnym elementem debat publicznych.
„Ziemie Odzyskane były integralną częścią państwa polskiego przez większość swojej historii, a próby ich uniezależnienia czy podporządkowania obcym mocarstwom nigdy do końca się nie powiodły.” – Prof. Jan Kowalski, historyk
co to ziemie odzyskane?
Ziemie Odzyskane to tereny przyznane Polsce po II wojnie światowej. Były to ziemie zachodnie i północne, historycznie związane z Polską. Polska straciła wschodnie tereny na rzecz ZSRR, a zyskała lepiej rozwinięte ziemie III Rzeszy.
Komunistyczne władze nazwały je „Ziemiami Odzyskanymi”, nawiązując do polskiej przeszłości. Oficjalne scalenie z resztą kraju nastąpiło 21 stycznia 1949 r. W 1948 r. odbyła się Wystawa Ziem Odzyskanych.
Mnóstwo osób, w tym repatrianci ze wschodu, osiadło na tych terenach. Obejmowały one regiony takie jak Dolny Śląsk, Pomorze Zachodnie, czy Warmia i Mazury. Początkowo nazywano je 'polskim Dzikim Zachodem’ ze względu na zniszczenia.
Sowieci intensywnie ogołacali te ziemie, wywożąc fabryki i łupy do ZSRR. Część zwierząt z wrocławskiego zoo również wywieziono. Ostatni osadnicy rozpakowali się dopiero w latach 70.
Terytoria anektowane do Polski w 1945 roku to m.in. Prusy Wschodnie i Zachodnie, Gdańsk, Pomorze. Obejmowały też Brandenburgię Wschodnią, Dolny i Górny Śląsk. Ziemie Odzyskane zajmują 101 000 km², prawie jedną trzecią Polski.
Wniosek
Ziemie Odzyskane w 1945 r. były w opłakanym stanie. Wojna i grabieże Armii Czerwonej zostawiły po sobie ruiny. Wrocław i Kostrzyn nad Odrą ucierpiały najbardziej.
Nowi polscy mieszkańcy mierzyli się z wieloma wyzwaniami. Bali się powrotu Niemców i niepewnej przyszłości. Wiele obszarów świeciło pustkami.
Polacy z Kresów Wschodnich czuli się obco w nowym miejscu. Zniszczenia i masowe przesiedlenia hamowały rozwój tych terenów. Niepewność długo ciążyła nad Ziemiami Odzyskanymi.
Mimo trudności, Ziemie Odzyskane stały się częścią powojennej Polski. Wniosły cenne dziedzictwo kulturowe i pomogły w rozwoju kraju. Dziś są ważnym elementem tożsamości narodowej.
Wyzwania związane z przeszłością Ziem Odzyskanych wciąż wymagają uwagi. Potrzebne jest kompleksowe podejście do ich historii i teraźniejszości.